Doku Çeşitleri
Doku, belirli işlevleri yerine getirmek üzere organize olmuş hücre topluluklarıdır. Bir doku, benzer görevleri olan özel hücrelerin ve hücreler arasındaki maddelerin bir araya gelmesiyle oluşur. Bebeğin anne karnında embriyo hâlindeyken başlayan doku süreci, zigotun bölünüp çoğalması ile ektoderm, endoderm ve mezoderm tabakalarından oluşur. Bu üç tabaka, yaşam sürecinde farklı görevleri olacak olan doku çeşitleri ve dokuların temelini oluşturur.
Doku Çeşitleri Nelerdir?
Anne karnındaki embriyo epitel doku, bağ ve destek dokusu, kas dokusu ve sinir dokusundan gelişir. Embriyo sürecinde bu üç tabakanın gelişmesi ve dokuların oluşma sürecine histogenez adı verilmektedir.
Histogenez Sürecinde Oluşan Doku Çeşitleri
- Epitel Doku
Epitel doku, vücudun tüm dış yüzeyini kaplar, iç boşluklarda yer alır ve salgı bezlerini oluşturur. Epitel doku, vücut yüzeyini örterek koruma sağlar, salgılama işlevi ile ter salgısını sağlar, emme işlevi ile sıcaklık ve soğuk gibi faktörleri dengeleyerek duyusal işlev ile hissetmeyi sağlar. Epitel doku, iki ana kısımda incelenir: örtü epiteli ve salgı epiteli. Damarsız bir doku olan örtü epiteli, difüzyon yoluyla beslenir ve hücre şekillerine ve sayısına göre sınıflandırılır. Salgı epiteli ise salgı bezlerinden oluşur ve salgılarını vücut boşluklarına veya yüzeylerine boşaltarak dış salgı yapar ya da kan yoluyla organizma içinde başka yerlere yönlendirerek iç salgı oluşturur. İç salgı bezleri hormonları üretir ve bu hormonlar, doku çeşitleri arasındaki iletişimi sağlar. - Bağ ve Destek Doku
Destek doku, organları birbirine bağlama ve koruma görevine sahiptir. Destek doku çeşitleri arasında bağ doku, kan, kemik, kıkırdak ve yağ doku bulunur. Vücutta meydana gelen doku hasarları destek doku tarafından onarılır. Epitel dokunun hemen altında yer alan bağ doku, bağ doku liflerinden oluşur. Bağ dokunun ana hücreleri fibroblastlardır. Fibroblastlar, hücreler arası madde sentezleme görevini üstlenir. Destek dokuda bulunan makrofajlar, organizmanın savunmasını yapar ve yabancı maddeleri fagositoz ile yok ederler. Plazmasitler, antikor üretir; mastositler ise inflamasyon ve anafilaksi durumlarında tetik hücre görevi görürler. Histamin, serotonin ve heparin sentezleme işi de destek dokuların görevlerindendir. Destek doku çeşitleri arasında kollajen, elastik ve retiküler fibriller bulunur. Kıkırdak doku, kemik hareketlerini kolaylaştırarak yumuşak dokulara destek ve koruma sağlar. Kıkırdak dokular, perikondrium adı verilen fibroz bağ dokular ile çevrilidir. - Kas Doku
Kas dokusu, kasılma yeteneğine sahip hücrelerden oluşur ve vücutta hareketi sağlar. Kas doku çeşitleri, iskelet kası, kalp kası ve düz kas olmak üzere üçe ayrılır. İskelet kası, istemli hareketleri sağlar ve çok çekirdekli hücrelerden oluşur. Kalp kası, kalbin kasılmasını sağlar ve tek çekirdekli hücrelerden oluşur. Düz kas, iç organların duvarlarında bulunur ve istemsiz kasılmaları gerçekleştirir. - Sinir Doku
Sinir doku, nöronlar ve nöroglia hücrelerinden oluşur. Merkezi sinir sistemi ve periferik sinir sistemi olmak üzere iki kısımda incelenir. Nöronlar, sinir impulslarını alır ve iletir, belli hücresel aktiviteleri başlatır ve bazı molekülleri salgılar. Nöroglia hücreleri ise destek ve beslenme işlevlerini yerine getirir. Sinir dokusu, vücudun tüm sinirsel aktivitelerini kontrol eder ve koordine eder.
Doku çeşitleri, vücudun işlevselliği ve sağlığı açısından büyük öneme sahiptir. Her bir doku çeşidi, kendine özgü yapısal ve işlevsel özelliklere sahiptir ve bu özellikler, organizmanın bütünlüğünü ve homeostazisini korumada kritik rol oynar.
|
