Çelik Çeşitleri Nelerdir?

Çelik Çeşitleri

Çelik, dünyada en yaygın olarak kullanılan mühendislik malzemelerinden biridir. Dünya Çelik Birliği'ne göre, fiziksel, kimyasal ve çevresel özellikleri birbirinden farklı 3500'den fazla çelik türü bulunmaktadır. Temel olarak çelik, demir ve karbonun birleşiminden oluşur ve içinde alaşım seviyesini belirleyen çeşitli elementler bulundurur. Çelikteki karbon içeriği %0,1 ile %1,5 arasında değişir, ancak yaygın olarak kullanılan çelik çeşitleri %0,1 ile %0,25 arasında karbon içerir. Manganez, fosfor ve kükürt gibi elementler de çeliklerde bulunur; manganez genellikle yararlı etkiler sağlarken, fosfor ve kükürt çeliklerin mukavemet ve dayanıklılığını olumsuz yönde etkileyebilir. Farklı uygulama alanları için çeşitli çelik tipleri üretilir ve bu özelliklere dayanarak çelik çeşitlerini ayırmak için çeşitli derecelendirme sistemleri kullanılır. Çelikler genel olarak kimyasal kompozisyonlarına bağlı olarak dört ana grup altında sınıflandırılabilir.

Kimyasal Kompozisyonlarına Göre Çelik Çeşitleri

Karbon Çelikleri
Alaşım Çelikleri
Paslanmaz Çelikler
Takım Çelikleri

Karbon Çelikleri

Karbon çelikleri, az miktarda alaşım elementi içerir ve toplam çelik üretiminin %90'ını oluşturur. Karbon çelikleri ayrıca karbon miktarına bağlı olarak üç gruba ayrılır:

Düşük Karbonlu Çelikler (%0,1'e kadar karbon)
Orta Karbonlu Çelikler (%0,3-0,6 karbon)
Yüksek Karbonlu Çelikler (%0,6'dan fazla karbon)

Alaşım Çelikleri

Alaşım çelikleri, manganez, nikel, titanyum, bakır, krom ve alüminyum gibi alaşım elementleri içerir. Bu elementlerin miktarına bağlı olarak çeliğin mukavemet, korozyon dayanımı, biçim alabilirlik, kaynak yapılabilirlik ve süneklik gibi özellikleri değişiklik gösterir. Alaşım çelikleri, boru hatları, otomobil parçaları, elektrik jeneratörleri ve elektrik motorları gibi uygulama alanlarında kullanılır.

Paslanmaz Çelikler

Paslanmaz çelikler, ana alaşım elementi olarak %10-20 arasında krom içerir ve yüksek korozyon direncine sahiptir. Bu çelikler, kristal yapısına bağlı olarak üç gruba ayrılır:

Östenitik: Östenitik çelikler genellikle %18 krom, %8 nikel ve %0,8'den daha az karbon içerir. Paslanmaz çelik pazarının büyük bir bölümünü oluştururlar.
Ferritik: Molibden, alüminyum ve titanyum gibi elementler ile az miktarda nikel ve krom içerir. %0,1'den az karbon ihtiva ederler. Bu manyetik çelikler ısıl işlemden geçirilmezler ve soğuk işlem metotları ile güçlendirilirler.
Martensitik: %12-18 arasında krom, %0,1-1,2 arasında karbon içerirler. Bu tür çelikler, bıçak, kesici takımlar ve diş cerrahisi gibi alanlarda kullanılır.

Takım Çelikleri

Takım çelikleri, molibden, kobalt ve vanadyum gibi elementler içerir ve yüksek ısı direncine sahiptir. Bu çelikler, kesme ve delme ekipmanları için idealdir ve otomotiv ile inşaat sanayinde yaygın olarak kullanılır.