Rüzgâr Çeşitleri Rüzgâr, yüksek basınç merkezinden alçak basınç merkezine doğru olan hava hareketidir. Hızı anemometre ile ölçülen rüzgârlar çoğunlukla zemine paralel yönde eserler. Basınç merkezleri arasındaki mesafe, basınç farkı, bitki örtüsü ve yer şekilleri gibi faktörler rüzgârın hızını etkiler. Basınç merkezlerinin bulunduğu yer, yer şekilleri ve dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönme hareketi de rüzgârın yönünü etkiler. Rüzgârlar sürekli, mevsimlik, tropikal ve yerel rüzgârlar olmak üzere dört çeşitte incelenir. Her bir rüzgâr çeşidi, estikleri yöne ve özelliklerine göre farklı isimler alır. Sürekli Rüzgârlar Alize Alizeler, dönencelerden Ekvator'a doğru esen sürekli rüzgâr çeşitlerindendir. Dünyanın günlük hareketlerinden dolayı batıya doğru yönelirler. Kuru rüzgâr olan alizeler, yağış getirmezler. Ancak denizden geçtiklerinde yüklendikleri nemden dolayı karalara doğru yağış getirebilirler. Ticaret rüzgârları olarak da bilinen alizeler, okyanus akıntılarını düzenleme özelliğine sahiptir. Batı Rüzgârları Batı rüzgârları, orta kuşakta bulunan okyanus akıntılarının yönünü etkileme özelliğine sahiptir. Yağış getiren rüzgârlardır. Güney yarım kürede karaların az olmasından dolayı düzenli bir şekilde eserler. Kuzey yarım kürede ise karalar engel oluşturduğundan dolayı düzensiz eserler. Türkiye'de de etkili olan batı rüzgârları, genellikle yağış getirirler. Kutup Rüzgârları Kutup rüzgârları, kutuplardan 60 derece enlemi yönünde esen rüzgârlardır. Dünyanın günlük hareketlerinden dolayı yönü etkilenen bu rüzgârların yönü, alize rüzgârları ile aynı yöndedir. Mevsimlik Rüzgârlar Yaz Musonları Yaz musonları, denizden karaya doğru esen rüzgâr çeşitleridir. Mayıs-Ekim aylarında etkilidirler. Deniz ve okyanuslardan kaynaklandıkları için nem taşırlar ve etkileri altındaki bölgelere bol yağış getirirler. Özellikle Güneydoğu Asya'da tarım üzerinde oldukça olumlu etkileri vardır. Kış Musonları Kış musonları, Japonya, Endonezya ve Filipinler'de etkili olan rüzgârlardır. Yağış bırakan rüzgârlardır. Yerel Rüzgârlar Kara Meltemi Geceleri denizler daha sıcak olduğu için alçak basınç merkezi, karalar ise soğuk olduğundan yüksek basınç merkezi halindedir. Bu yüzden gece rüzgârın yönü karadan denize doğrudur. Yerel rüzgâr çeşitlerinden kara meltemi bu şekilde eser. Deniz Meltemi Gündüzleri karalar çabuk ısınır ve alçak basınç merkezi olurken, denizler daha serin olduğundan yüksek basınç merkezi durumundadır. Bu yüzden gündüz rüzgârın yönü denizden karaya doğrudur. Deniz meltemi, denizden kara yönünde eser. Dağ Meltemi Gece vadiler alçak basınç alanı, yüksek bölgeler ise soğuk olması nedeniyle yüksek basınç alanı altındadır. Bu yüzden rüzgâr gece dağdan vadi yönünde eser. Türkiye'de yaz mevsiminde yaylaların serin olmasında etkilidir. Vadi Meltemi Gündüz yüksek bölgeler sıcak havanın hâkim olması nedeniyle alçak basınç alanı olurken, vadiler daha serin ve yüksek basınç alanıdır. Gündüz vadiden yamaç yönünde esen bu rüzgârlar, vadi meltemi olarak adlandırılır. Sıcak Yerel Rüzgârlar Föhn Rüzgârları Sıcak yerel rüzgâr çeşitlerinden olan föhn rüzgârları, Türkiye'de Kuzey Anadolu Dağları ve Toroslarda etkilidir. Bulunduğu yerde bitkilerin olgunlaşmasını hızlandırır, sıcaklık ve buharlaşma fazladır. Siroko Sıcak ve kuru esen bu rüzgârlar, Tunus ve Cezayir'den Akdeniz yönünde eser. Deniz üzerinde nem yüklendikleri için çamur şeklinde yağış getirirler. Hamsin Hamsin, Afrika'nın kuzeyinden Libya ve Mısır kıyısı yönünde esen kuru, bunaltıcı ve sıcak rüzgârlardır. Yağış getirmezler. Samyeli Samyeli, Türkiye'de güney bölgelerde etkili olan kuru rüzgârlardır. Bu rüzgârlar bitkilerin kurumasına neden olur. Soğuk Yerel Rüzgârlar Bora Bora, soğuk yerel rüzgâr çeşitlerinden biridir. Kuru ve soğuk bir rüzgârdır. Mistral Mistral, Rhone Vadisi üzerinden kuzeyden Akdeniz'e doğru esen kuru bir rüzgârdır. Krivetz Krivetz, Romanya üzerinden kuzeydoğu yönünde Tuna Nehri'ne doğru esen kuru ve soğuk bir rüzgârdır. Tropikal Rüzgârlar Tropikal rüzgârlar, oldukça hızlı esen ve genellikle okyanuslar üzerinde meydana gelen rüzgârlardır. Hortumların ortaya çıkmasına yol açarlar. Türkiye'de kara ve deniz arasında basınç farkının fazla olmaması nedeniyle etkili olmazlar. |
Uralp
22 Temmuz 2024 PazartesiRüzgârlar sürekli, mevsimlik, tropikal ve yerel olarak sınıflandırılıyor. Peki, bu rüzgârların her biri hangi coğrafi bölgelerde daha etkili oluyor? Örneğin, Türkiye'de hangi tür rüzgârlar daha sık görülüyor ve bunların bölgesel etkileri nelerdir?
Cevap yazAdmin
22 Temmuz 2024 PazartesiMerhaba Uralp,
Rüzgârlar coğrafi bölgelerde farklı şekillerde etkili olabiliyor. Türkiye'de daha sık görülen rüzgâr türleri arasında özellikle sürekli ve yerel rüzgârlar öne çıkıyor. Kuzeybatıdan esen "Poyraz" ve güneydoğudan gelen "Lodos" gibi yerel rüzgârlar, Türkiye'nin farklı bölgelerinde belirgin etkiler gösteriyor. Poyraz, genellikle soğuk hava getirirken, Lodos daha sıcak ve nemli hava taşır. Sürekli rüzgârlardan "Batı Rüzgârları" Ege ve Marmara bölgelerinde etkilidir. Bu rüzgârlar, denizcilik ve tarım üzerinde önemli etkiler yaratır. Mevsimlik rüzgârlar ise, yazın serinletici ve kışın ılıtıcı etkiler yapabilir. Tropikal rüzgârlar Türkiye'de pek yaygın olmamakla birlikte, nadiren de olsa Akdeniz kıyılarında etkili olabilirler. Umarım bu bilgi yardımcı olur.
Sevgiler,