Anlatım Çeşitleri Yazılan metinlerin türüne ve amacına göre çeşitli anlatım şekilleri kullanılmaktadır. Hazırlanan metin içerisinde tek bir anlatım şekli veya birden fazla anlatım şekli kullanılabilir. Metni yazan yazarın kendi duygu ve düşüncelerini ya da başka bir olayı anlatırken kullandığı üslup, anlatım şeklini belirler. Anlatım çeşitleri; öyküleyici, betimleyici, açıklayıcı, tartışmacı, kanıtlayıcı ve mizahi anlatım şekilleri olarak sıralanabilir. Bu anlatım çeşitlerinden bazılarını detaylı olarak açıklayalım: Öyküleme Öyküleme, yazar tarafından veya bir kişinin yaşadığı veya önceden hazırladığı bir olayı sözle veya yazıyla anlatmasıdır. Öyküleme anlatım çeşidinde yazar, hikâye, roman, yaşanmış bir anı veya söyleşi gibi metin türleri kullanabilir. Bu anlatım şekli, olayın oluşum şeklini ve detaylarını güzel bir dille aktarır. Betimleme Betimleme, yazarın anlatmak istediği varlığı okuyucunun gözünde canlandıracak şekilde, ayrıntılarıyla resim çizer gibi aktarmasıdır. Betimlemede anlatılan bilgiler, okuyucunun gözünde canlanmalıdır. Yazar, anlatacağı varlığı kendi görüş ve düşüncelerine göre anlatır ve tamamen kendi yorumunu katarak yazıyı oluşturur. Betimleme yazısında varlığın dış görünüşü, fiziksel yapısı ve iç dünyası gibi özellikler anlatılabilir. Mizah Mizahi anlatımda, okuyucuyu veya izleyiciyi düşündürmek ve eğlendirmek esas alınır. Mizah, taklit, ses, dikkat çeken hareketler ve konuşma şekliyle önemli bir anlatım türüdür. Mizah yazarları, roman, hikâye veya şiir gibi türler kullanarak mizahi üslup oluştururlar. Hayatın acı gerçeklerini gülmece yoluyla anlatma şeklidir. Açıklama Açıklama, karşı tarafa bilgi vermek amacıyla yapılan bir anlatım şeklidir. Bu anlatımda amaç, okuyucuyu bilgilendirmek veya bir konuyu öğretmektir. Yazar, bu anlatım şeklinde duygulara yer vermez ve konunun ayrıntılarına girerek izah eder. Açıklayıcı anlatım, öğretici ve bilgilendirici bir üslup kullanır. Tartışma Tartışma anlatım çeşidinde yazar, kendi doğrularını okuyucuya anlatma, ikna etme ve kendisi gibi düşünmesini sağlama gayretindedir. Yazar, kendi düşüncesini savunarak ve karşısında biri varmışçasına konuyu işler. Karşıt görüşün yanlış olduğunu örneklerle açıklamaya çalışır. Tartışma türünde fıkra, makale veya röportaj gibi konular işlenir. Kanıtlayıcı Kanıtlayıcı anlatım, herhangi bir konunun okuyucuya ispat edilerek anlatıldığı ve ikna edilmesi amacıyla başvurulan bir anlatım şeklidir. Yazar, genellikle ispatlama şeklini sözcüklerle ve belgelerle izah ederek okuyucuyu ikna yoluna gider. Anlatılmak istenen belgelerle ortaya konur. Destansı Anlatım Destansı anlatım, olağanüstü olayların ve kahramanlıkların abartılı bir şekilde anlatıldığı bir anlatım türüdür. Bu tür anlatımda, mitolojik ve tarihi olaylar sıklıkla kullanılır. Destansı anlatım, okuyucuda hayranlık ve coşku uyandırmayı amaçlar. Emredici Anlatım Emredici anlatım, okuyucunun bir davranışı gerçekleştirmesi amacıyla yapılan anlatım şeklidir. Bu anlatım türünde direktifler, emir cümleleri ve talimatlar kullanılır. Emredici anlatım, genellikle kılavuzlar, kullanım talimatları ve resmi yazışmalarda görülür. Bunlara ek olarak, öğretici anlatım ve açıklayıcı anlatım gibi diğer türler de bulunmaktadır. Her anlatım şekli, yazarın amacına göre farklılık gösterir ve metnin etkileyiciliğini artırır. |
