Artrit türleri hangileridir ve nasıl ayırt edilir?

Artrit, eklemlerde iltihaplanma ile karakterize edilen bir grup hastalığı tanımlayan genel bir terimdir. Bu hastalıklar, eklem ağrısı, şişlik, sertlik ve hareket kısıtlılığı gibi belirtilerle kendini gösterir. Artrit türleri, etiyoloji, patofizyoloji ve klinik bulgularına göre farklılık gösterir. Bu makalede, en yaygın artrit türleri ve bunların ayırt edici özellikleri üzerinde durulacaktır.

Osteoartrit, en yaygın artrit türüdür ve genellikle yaşlanma ile ilişkilidir. Eklem kıkırdağının dejenerasyonu sonucu ortaya çıkar. Aşağıdaki özellikler osteoartriti diğer artrit türlerinden ayıran belirgin unsurlardır:

• Genellikle yaşlı bireylerde görülür.
• Eklem ağrısı genellikle hareketle artar, dinlenme ile azalır.
• Eklemde sertlik, sabahları veya dinlenme dönemlerinde 30 dakikadan kısa sürer.
• Röntgen görüntülemede eklemde kıkırdak kaybı ve osteofit oluşumu gözlemlenir.

Romatoid artrit, otoimmün bir hastalıktır ve genellikle simetrik olarak eklemleri etkiler. Bu hastalığın ayırt edici özellikleri şunlardır:

• Genellikle genç ve orta yaşlı kadınlarda daha sık görülür.
• Eklem ağrısı sabahları daha belirgindir ve dinlenme ile geçmez.
• Eklemde şişlik, sıcaklık ve hassasiyet bulunur.
• Serumda romatoid faktör (RF) ve anti-siklik sitrülinli peptid (anti-CCP) antikorları pozitif olabilir.

Psoriatik artrit, sedef hastalığı (psoriasis) ile ilişkili bir artrit türüdür. Bu hastalığın karakteristik bulguları şunlardır:

• Eklem iltihabı, ciltteki psoriatik lezyonlarla birlikte görülür.
• Genellikle asimetrik eklem tutulumuna sahiptir.
• Dijital şişlik (parmakların şişmesi) ve tırnak değişiklikleri sık görülür.

Reaktif artrit, genellikle bir enfeksiyon sonrası gelişen bir durumdur. Özellikleri arasında:

• Enfeksiyon sonrası 1-3 hafta içinde eklem ağrısı başlar.
• Genellikle alt ekstremiteleri etkiler.
• Enfeksiyon odakları, genellikle ürogenital veya gastrointestinal sistemde bulunur.

Gut artriti, yüksek ürik asit seviyeleri sonucu kristallerin eklemlerde birikmesiyle oluşur. Tanı ayırt edici özellikleri:

• Genellikle ani ataklarla başlar.
• Eklemde yoğun ağrı, şişlik ve kızarıklık görülür.
• Genellikle ayak başparmağında (podagra) görülür.

Artrit türleri sadece yukarıda bahsedilenlerle sınırlı değildir. Aşağıdakiler de önemli artrit türlerindendir:

• Enfeksiyöz artrit: Bakteriyel, viral veya fungal enfeksiyonlar sonucu gelişir.
• Juvenil idiyopatik artrit: Çocuklarda görülen en yaygın artrit türüdür.
• Fibromiyalji: Eklemlerde değil, genel kas ve yumuşak doku ağrısı ile karakterize bir durumdur.

Artrit tanısı genellikle anamnez, fizik muayene, laboratuvar testleri ve görüntüleme yöntemleri ile konur. Tedavi yöntemleri, artrit türüne bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Genel olarak, tedavi yaklaşımları şunlardır:

• Ağrı yönetimi için non-steroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) kullanılır.
• Otoimmün artritlerde hastalığı modifiye eden ilaçlar (DMARD'lar) kullanılır.
• Fizik tedavi ve rehabilitasyon, hareket kabiliyetini artırmak için önemlidir.

Artrit, çeşitli türleri ve bu türlerin kendine özgü özellikleri ile karmaşık bir hastalık grubudur. Doğru tanı ve tedavi için uzman hekim tarafından değerlendirilmek önemlidir. Artrit türlerinin anlaşılması, hastaların daha etkili bir şekilde yönetilmesi ve yaşam kalitelerinin artırılması açısından kritik bir öneme sahiptir.