Yeryüzü, çeşitli jeolojik dönemlerde ve tektonik olaylarla şekillendiği için birçok farklı maden türü oluşmuştur. Bu jeolojik süreçler sonucunda, Türkiye de dahil olmak üzere dünya genelinde çok çeşitli madenler bulunmuştur. Türkiye, yeraltı ve yerüstü kaynakları bakımından dünyanın en zengin ülkelerinden biridir. Bakır, krom, bor mineralleri, barit ve doğal soda gibi birçok madende dünyanın en büyük rezervlerine sahiptir.
Türkiye'de Bulunan Maden Çeşitleri
- Demir: Demir-çelik sanayisinin ana hammaddesidir. Türkiye'nin her bölgesinde demir rezervleri bulunmaktadır. İşletmeye açılan başlıca demir yatakları; Divriği ve Kangal, Hekimhan ve Hasan Çelebi, Havran, Kayseri, Niğde ve Adana illerinin Orta Toroslar'daki Aladağlara yakın kesimleri, Kahramanmaraş ve Hatay'dadır. Bu yataklardan çıkarılan demir madeni; Karabük, Karadeniz Ereğli'si, İskenderun ve Sivas'taki demir-çelik fabrikalarında işlenir.
- Bor Mineralleri: Bor mineralleri, plastik, elyaf, ısıya dayanıklı cam sanayisi, temizlik maddeleri üretimi, fotoğrafçılık, emaye ve porselen, çimento, ilaç ve boya sanayisi gibi alanların yanı sıra roket ve jet yakıtları ile enerji üretiminde kullanılır. Dünya bor rezervlerinin yaklaşık %72'si Türkiye'de bulunmaktadır. Ülkemizdeki önemli bor madeni yatakları; Seyitgazi, Bigadiç, Susurluk, Emet ve Mustafa Kemal Paşa yörelerindedir. Elde edilen ham bor tuzları Bandırma ve Kırka yörelerindeki fabrikalarda işlenir ve büyük bir kısmı ihraç edilir.
- Krom: Krom, çeşitli alaşımlar, mermi, gemi, uçak ve top sanayi gibi alanlarda kullanılır. Önemli krom yatakları; Fethiye ve Köyceğiz, Acıpayam ve Buldan, Orhaneli, Mihalıççık, Pozantı ve Kayseri'dedir. Elazığ ve Antalya'daki ferro krom fabrikalarında işlenir. Türkiye, dünya krom üretiminde beşinci sırada yer alır ve üretimin yarıya yakını ihraç edilir.
- Barit: Barit, petrol ve doğal gaz aramalarında derin sondaj kuyularının açılmasında sondaj çamurlarının hazırlanmasında yoğunluk artırıcı katkı maddesi olarak kullanılır. Ayrıca sportif eşyalar, kaymayı önleyici malzemeler, cam sanayisi, çeşitli boyalar, radyasyon kalkanları ve kauçuk yapımında da kullanılır. Alanya ve Gazipaşa, Elbistan, Isparta, Eskişehir yörelerinden çıkarılan barit; Isparta Şarkikaraağaç, İzmir, Elazığ, Eskişehir ve Antalya'daki barit unu fabrikalarında işlenir.
- Boksit: Boksit madeni işlenerek alüminyum metali elde edilir. Stratejik öneme sahip olan alüminyum, elektrik-elektronik sanayisi, izolasyon malzemeleri yapımı, konserve ve ambalaj sanayisi, inşaat sektörü, uçak ve otomotiv sanayisi gibi birçok alanda kullanılır.
- Tuz: Tuz, kimya sanayisi, dericilik, konserve ve salça sanayisi gibi birçok alanda kullanılır. Türkiye'deki tuz üretimi denizlerden, göllerden, kaynak suları tuzlarından ve kaya tuzu yataklarından elde edilir. En önemli göl tuzu yatağı Tuz Gölü'dür. En büyük deniz tuzları ise İzmir Körfezi'ndeki Çamaltı Tuzlası'dır. Başlıca kaya tuzu yatakları; Çankırı, Nevşehir, Kırşehir, Yozgat, Erzurum, Iğdır ve Ağrı yörelerinde bulunur.
- Mermer: Türkiye, mermer yatakları bakımından oldukça zengindir. Mermer yataklarının çoğu Marmara ve Ege bölgelerindedir. İhraç ettiğimiz madenler arasında mermer ve doğal taşların önemli bir yeri vardır. Kapıdağ Yarımadası, Balıkesir, Bursa, Bilecik, Muğla, Afyon, Burdur ve Denizli illeri başlıca mermer yataklarının bulunduğu yerlerdir.
Bu madenler, Türkiye'nin ekonomik ve sanayi gelişiminde büyük önem taşımaktadır. Yeraltı kaynaklarının etkin ve sürdürülebilir bir şekilde işletilmesi, ülkemizin stratejik ve ekonomik hedeflerine ulaşmasında kritik rol oynamaktadır.
|
