Uyak Çeşitleri Nelerdir?
26 Haziran 2024

Uyak Çeşitleri Nelerdir?

Uyak Çeşitleri

Uyak, şiirlerde mısra sonlarında bir sonraki dize ile ses ahengi ve uyumu oluşturmak için kullanılan, yazılışları ve okunuşları aynı fakat anlamları farklı kelime veya kelime gruplarından meydana gelen eklerin benzerliğidir. Uyak, kafiye anlamına gelmektedir ve mısra sonlarındaki ses benzerliği olarak ifade edilir. Şiirde ahenk ve uyum oluşturulması, şiirin kolay bir şekilde ezberlenmesini ve kalıcı olarak akılda kalmasını sağlar. Her mısra sonunda ses benzerlikleri bulunurken önce redifler, sonra da kafiyeler bulunur. Uyak, Cumhuriyet döneminde de kullanılmıştır. Kafiyenin oluşabilmesi için dizeler sonunda belirli özellikler aranır.

Uyak Oluşabilmesi İçin Aranan Özellikler

  • Ses benzerliği olan sözcüklerin anlam bakımından farklı sözcükler içermesi gerekir.
  • Ses benzerliği olan sözcüklerin yazımının aynı olması gerekir.
  • Dize sonunda yer alan sözcüklerin ses bakımından benzemesi, anlamlarının birbirinden farklı olması gerekir.
  • Kafiyeden sonra asla redif gelmez.
  • Uyak şemasında aynı harf ile gösterilen kelimeler arasındaki ortak sesler kafiye olarak kabul edilir.
  • Kelimelerin sonuna sonradan gelen ekler farklı anlam ve görev içeriyorsa, onlar da uyak olarak kabul edilir.

Uyak (Kafiye) Çeşitleri

Yarım Kafiye

Yarım kafiye, mısra sonlarındaki harf benzerliği ile meydana gelen uyaklara denir. Ses ilgisi en az olan uyak çeşididir. Yarım kafiyede dize sonlarındaki sözcüklerde b, c, ç, d, g gibi sessiz harflerin benzeşmesi önemlidir. Fakat dize sonlarındaki sözcüklerde, üzerinde eğer uzatma işareti yoksa a, e, ı, i, u, ü ünlü harfleriyle de uyak oluşabilir.

Örnek; Evlerin önü çardak.

  • Elifin elinde bardak
  • Sanki yeşil başlı bardak
  • Yüzer elif elif diye

Tam Kafiye

Tam kafiye, mısra sonlarındaki iki tane ses benzerliği varsa tam kafiye olarak adlandırılır. Tam kafiye, tam ses değerindedir. Tam kafiyeyi oluşturan seslerin biri ünlü diğeri ünsüz harftir. Fakat üzerinde şapka işareti bulunan yani uzatma işareti anlamına gelen a, u, ı harfleri ile yapılan uyaklar da tam uyak olarak kabul edilir. Çünkü üzerinde şapka işareti bulunan harfler tam uyak olarak kabul edilir.

Örnek; Bütün sevgileri atıp içimden.

  • Varlığımı yalnız ona verdim ben
  • Elverir ki bir gün bana derinden
  • Ta derinden bana gel desin

Zengin Kafiye

Zengin kafiye, mısra sonlarındaki ses benzerliği tam kafiyedeki ses benzerliğine göre daha fazladır. Yani ses benzerliği üç sesten meydana gelmektedir. Birbirine benzeyen bu seslerin sıralanış biçiminde herhangi bir kural bulunmamaktadır. Fakat benzer ses sayısı arttıkça ses uyumu derecesi de artmaktadır.

Örnek; Ertesi gün başladı yolculuk

  • Soğuk bir mart sabahı buz tutuyor soluk

Tunç Kafiye

Tunç kafiye, uyağı oluşturan sözcüklerden birisinin diğer sözcük içinde tam olarak yer alması sonucu meydana gelir. Tunç kafiyede sözcükler birbirinden bağımsız anlamlı veya anlamsız sözcüklerden oluşur. Tunç kafiyede iki veya daha fazla ses benzeyebilir.

Örnek; Yokuşlar kaybolur çıkarız düze

  • Kavuşur sonu gelmez gündüz

Cinaslı Kafiye

Cinaslı kafiye, mısra sonlarında bulunan sözcüklerin söylenişleri aynı fakat anlamları farklı olan uyak çeşididir.

Örnek; Madem çoban değildin.

  • Arkandaki sürü ne
  • Beni yardan ayıran
  • Sürüm sürüm sürüne

Ekstra Bilgiler

Uyak ve kafiye, Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Şairler, şiirlerinde uyak ve kafiye kullanarak eserin estetik değerini artırır ve okuyucunun aklında kalıcılığı sağlar. Uyak ve kafiye türleri, şiirin türüne ve şairin anlatmak istediği duyguya göre değişiklik gösterebilir. Ayrıca, modern şiirde geleneksel uyak ve kafiye anlayışının dışına çıkan deneysel çalışmalar da bulunmaktadır.

Sizden Gelen Sorular / Yorumlar

İlk soruyu siz sormak istermisiniz?

Soru Sor / Yorum Yap

şifre

Çok Okunanlar

Arı Çeşitleri Nelerdir?

Arı Çeşitleri Nelerdir?

Fidan Çeşitleri Nelerdir?

Fidan Çeşitleri Nelerdir?

Ampul Çeşitleri Nelerdir?

Ampul Çeşitleri Nelerdir?

Popüler İçerikler

Editörün Seçtiği

İlginizi Çekebilir

Haber Bülteni

Popüler İçerik

Sandalye Çeşitleri Nelerdir?

Sandalye Çeşitleri Nelerdir?

Kolye Çeşitleri Nelerdir?

Kolye Çeşitleri Nelerdir?

Boru Çeşitleri Nelerdir?

Boru Çeşitleri Nelerdir?

Namaz Çeşitleri Nelerdir?

Namaz Çeşitleri Nelerdir?

Müze Çeşitleri Nelerdir?

Müze Çeşitleri Nelerdir?

Güncel

Kablo Çeşitleri Nelerdir?

Kablo Çeşitleri Nelerdir?

Güncel

Örgü Çeşitleri Nelerdir?

Örgü Çeşitleri Nelerdir?

Güncel

El Sanatları Çeşitleri Nelerdir?

El Sanatları Çeşitleri Nelerdir?

Pekmez Çeşitleri Nelerdir?

Pekmez Çeşitleri Nelerdir?

Ağ Çeşitleri Nelerdir?

Ağ Çeşitleri Nelerdir?

Harita Çeşitleri Nelerdir?

Harita Çeşitleri Nelerdir?

Kavun Çeşitleri Nelerdir?

Kavun Çeşitleri Nelerdir?

Pide Çeşitleri Nelerdir?

Pide Çeşitleri Nelerdir?

Bulgur Pilavı Çeşitleri Nelerdir?

Bulgur Pilavı Çeşitleri Nelerdir?

Kalem Çeşitleri Nelerdir?

Kalem Çeşitleri Nelerdir?

Yılan Çeşitleri Nelerdir?

Yılan Çeşitleri Nelerdir?

Enflasyon Çeşitleri Nelerdir?

Enflasyon Çeşitleri Nelerdir?

Koyun Çeşitleri Nelerdir?

Koyun Çeşitleri Nelerdir?

Helva Çeşitleri Nelerdir?

Helva Çeşitleri Nelerdir?

Marul Çeşitleri Nelerdir?

Marul Çeşitleri Nelerdir?

Sıfat Çeşitleri Nelerdir?

Sıfat Çeşitleri Nelerdir?

Besin Çeşitleri Nelerdir?

Besin Çeşitleri Nelerdir?

Alerji Çeşitleri Nelerdir?

Alerji Çeşitleri Nelerdir?

Saksı Çiçek Çeşitleri Nelerdir?

Saksı Çiçek Çeşitleri Nelerdir?

Kızartma Çeşitleri Nelerdir?

Kızartma Çeşitleri Nelerdir?

Sulu Yemek Çeşitleri Nelerdir?

Sulu Yemek Çeşitleri Nelerdir?

Masaj Çeşitleri Nelerdir?

Masaj Çeşitleri Nelerdir?

Hac Çeşitleri Nelerdir?

Hac Çeşitleri Nelerdir?

Kiraz Çeşitleri Nelerdir?

Kiraz Çeşitleri Nelerdir?

Uyak Çeşitleri Nelerdir?

Uyak Çeşitleri Nelerdir?

Kilit Çeşitleri Nelerdir?

Kilit Çeşitleri Nelerdir?

İnek Çeşitleri Nelerdir?

İnek Çeşitleri Nelerdir?

Sabun Çeşitleri Nelerdir?

Sabun Çeşitleri Nelerdir?

Matkap Çeşitleri Nelerdir?

Matkap Çeşitleri Nelerdir?

Demir Çeşitleri Nelerdir?

Demir Çeşitleri Nelerdir?