Anksiyete çeşitleri nelerdir ve nasıl tanınır?

Anksiyete, bireylerin stresli durumlarla başa çıkma yeteneğini etkileyen yaygın bir psikolojik durumdur. Anksiyete bozuklukları, çeşitli türleri ve alt grupları ile bireylerin günlük yaşamını olumsuz etkileyebilir. Bu makalede, anksiyete çeşitlerini tanımlayacak ve tanı kriterlerini inceleyeceğiz.

Anksiyete bozuklukları, çeşitli türlerde ortaya çıkabilir. Bu türler şunlardır:

• Genel Anksiyete Bozukluğu (GAB)
• Panik Bozukluğu
• Sosyal Anksiyete Bozukluğu
• Özgül Fobi
• Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB)
• Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)

Genel Anksiyete Bozukluğu, bireylerin günlük yaşamda sürekli bir kaygı ve endişe hissetmesi ile karakteriz edilir. Bu durum, bireylerin çeşitli olaylar veya aktiviteler hakkında aşırı endişe duymasına neden olabilir. GAB'nin tanı kriterleri arasında;

• Kaygının çoğu gün en az altı ay boyunca mevcut olması
• Kaygının kontrol edilememesi
• Fiziksel semptomların (örneğin, gerginlik, yorgunluk) varlığı

bulunur.

Panik Bozukluğu, ani ve beklenmedik panik atakları ile karakterize edilir. Bu ataklar, bireylerin ölüm, kontrol kaybı veya çılgınlık hissi yaşamasına yol açabilir. Panik bozukluğunun tanı kriterleri arasında;

• En az bir panik atak sonrası, başka bir panik atağının olacağını bekleme
• Panik ataklardan kaynaklanan davranış değişiklikleri (örneğin, belirli durumlardan kaçınma)

bulunur.

Sosyal Anksiyete Bozukluğu, sosyal durumlarda aşırı korku ve kaygı ile karakterizedir. Bu durum, bireylerin sosyal etkileşimlerden kaçınmalarına veya bu etkileşimleri zor bir deneyim haline getirmelerine neden olabilir. Tanı kriterleri arasında;

• Sosyal durumlardan korkma veya kaçınma
• Başkalarının yargılayıcı bakışlarından aşırı korkma

bulunur.

Özgül Fobi, belirli bir nesne veya duruma karşı aşırı ve irrasyonel korku olarak tanımlanır. Bu fobi, bireyin günlük yaşamını olumsuz etkileyebilir. Tanı kriterleri arasında;

• Belirli bir nesne veya durumla karşılaştığında yoğun kaygı veya panik hissi
• Kaçınma davranışları veya durumu tolere etmekte zorlanma

bulunur.

OKB, bireylerin tekrar eden düşüncelere (obsesyonlar) ve bu düşünceleri azaltmak için gerçekleştirdikleri davranışlara (kompulsiyonlar) sahip olduğu bir durumdur. Tanı kriterleri arasında;

• Belirli obsesyon ve kompulsiyonların günlük yaşamı büyük ölçüde etkilemesi
• Bu düşüncelerin ve davranışların birey üzerinde rahatsızlık yaratması

bulunur.

TSSB, travmatik bir olaydan sonra ortaya çıkan kaygı ve stres durumlarını ifade eder. Bu durum, bireylerin sürekli olarak olayı yeniden yaşamasına veya travmatik anılardan kaçınmasına neden olabilir. Tanı kriterleri arasında;

• Travmatik bir olayın ardından sürekli kaygı, korku veya depresyon hissi
• Olaya dair tekrar eden düşünceler veya anılar

bulunur.

Anksiyete bozukluklarının tanı süreci, genellikle bir psikiyatrist veya klinik psikolog tarafından gerçekleştirilir. Bu süreç, bireyin semptomlarının detaylı bir şekilde değerlendirilmesi ve gerekli testlerin uygulanmasını içerir. Tanı sürecinin aşamaları şunlardır:

• Öykü alma: Bireyin geçmişi, semptomları ve yaşam koşulları hakkında bilgi toplanır.
• Değerlendirme araçları: Anksiyete düzeyini ölçmek için çeşitli ölçekler ve testler kullanılır.
• Fiziksel muayene: Fiziksel sağlık sorunlarının anksiyete ile ilişkili olup olmadığı değerlendirilir.
• Tanı koyma: Toplanan bilgiler ışığında, anksiyete bozukluğunun türü belirlenir.

Anksiyete bozuklukları, bireylerin yaşam kalitesini etkileyen önemli psikolojik sorunlardır. Bu bozuklukların tanınması ve doğru bir şekilde sınıflandırılması, etkili bir tedavi süreci için kritik öneme sahiptir. Bireylerin belirtilerini fark etmeleri ve profesyonel yardım almaları, anksiyete ile başa çıkma ve yaşam kalitesini artırma açısından büyük önem taşımaktadır.